Εισαγωγή
Το ''Project #1 part B'' αποτελεί συνέχεια του πρώτου μέρους της εργασίας(part A)χωρίς να στερείται τη δυνατότητα ύπαρξης ως αυτοτελής ενότητα. Αφορμάται από την χωροταξική αντίληψη εκ μνήμης, όπου ήταν και το σημείο αναφοράς στο πρώτο μέρος(αφηγηματικό). Προέκυψε από ένα επαγωγικό συλλογισμό στη διαδικασία προσέγγισης του χώρου εκ μνήμης με ανάκληση πολύ-αισθητηριακών ερεθισμάτων,χωρίς ωστόσο να υπάρχει ανατροφοδότηση σε πραγματικό χρόνο.
Το έργο που παράχθηκε, μια παρτίδα κάρτες από πλαστικό ορίσθηκε ως ''απτικές κάρτες πεδίου'' λόγο εστίασης στην απτική διάδραση. Απευθύνεται πρωτίστως σε άτομα με μερική η ολική απώλεια όρασης και προσφέρει τη δυνατότητα ανάγνωσης του τόπου ως βιωμένη εμπειρία του δημιουργού, μέσω ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου πεδίου. Η διαδρομή που αποτυπώνεται στο σύνολο και τα επιμέρους στοιχεία του project(part A & part B)αφορά τυχαία περιπλάνηση επί της οδού Ερμού στη Μυτιλήνη η οποία πραγματοποιηθηκε τον Οκτώβριο του 2018, στα πλαίσια των μαθημάτων του Δ.Π.Μ.Σ. Εφαρμοσμενη Κλινική Κοινωνιολογία και Τέχνη(Παν. Αιγαίου- Παν. Δυτικής Μακεδονίας).
Κύριο μέρος
θεωρητικό πλαίσιο
Η κατανόηση του χώρου εξαρτάται από το συνδυασμό των οπτικών, ακουστικών και απτικών εμπειριών στο χώρο και της κινητικής δραστηριότητας (Warren, 1994, σ.98)
Καμία αισθητηριακή οδός, όμως, δεν είναι από μόνη της επαρκής για την κωδικοποίηση του χώρου. Παρόλ΄αυτά, η έλλειψη μιας πηγής αισθητηριακών ερεθισμάτων επιφέρει την ανισορροπία σε ερεθίσματα και πληροφορίες τα οποία συγκλίνουν σε μία απεικόνιση του περιβάλλοντος (Millar, 1994, σ.257).
Όπως αναφέρει ο Δρ. Μάριος Αβρααμίδης ''Οι μέχρι τώρα έρευνες δείχνουν ότι ένας από τους βασικούς λόγους για την κακή απόδοση σε χωροταξικά έργα, όπως η πλοήγηση στο χώρο, είναι η ελλιπής προσοχή κατά τη διάρκεια της κωδικοποίησης πληροφοριών.Επιπρόσθετα, οι έρευνες δείχνουν ότι οι διάφορες στρατηγικές που χρησιμοποιούμε όταν σκεφτόμαστε για το χώρο επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της χωροταξικής μας αντίληψης και μνήμης.'' (Αβρααμίδης Μ. 2017)
Σύμφωνα με τον Πελεκάνου Β.''Υπάρχουν πειραματικές έρευνες που αναφέρονται στη σχέση της αντίληψης με την κατανόηση της γλώσσας. Οι αντιληπτικές και οι μη αντιληπτικές θεωρίες είναι δύο συστήματα, που σκοπό έχουν να παρέχουν το κατάλληλο υπόβαθρο, ώστε να προσεγγίσουν τον τρόπο διαχείρισης και επεξεργασίας της γνώσης από το ανθρώπινο γνωστικό σύστημα. Ωστόσο, οι δύο θεωρίες ξεκινούν από διαφορετικές παραδοχές και έχουν αντίθετη τελικά άποψη, όσον αφορά στη δομή και το περιεχόμενο των νοητικών αναπαραστάσεων.''(Πελεκάνου Β. 2008) Στην παρούσα εργασία δεν θα αναλυθούν περαιτέρω αυτές οι θέσεις καθώς εγείρουν νέα θέματα και ερωτήματα και παρεκκλίνουν της στοχοθεσίας, στο παράρτημα δίνονται κατευθύνσεις για όποιον επιθυμει να εμβαθύνει.
Όπως αναφέρει ο Δρ. Μάριος Αβρααμίδης ''Οι μέχρι τώρα έρευνες δείχνουν ότι ένας από τους βασικούς λόγους για την κακή απόδοση σε χωροταξικά έργα, όπως η πλοήγηση στο χώρο, είναι η ελλιπής προσοχή κατά τη διάρκεια της κωδικοποίησης πληροφοριών.Επιπρόσθετα, οι έρευνες δείχνουν ότι οι διάφορες στρατηγικές που χρησιμοποιούμε όταν σκεφτόμαστε για το χώρο επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της χωροταξικής μας αντίληψης και μνήμης.'' (Αβρααμίδης Μ. 2017)
Σύμφωνα με τον Πελεκάνου Β.''Υπάρχουν πειραματικές έρευνες που αναφέρονται στη σχέση της αντίληψης με την κατανόηση της γλώσσας. Οι αντιληπτικές και οι μη αντιληπτικές θεωρίες είναι δύο συστήματα, που σκοπό έχουν να παρέχουν το κατάλληλο υπόβαθρο, ώστε να προσεγγίσουν τον τρόπο διαχείρισης και επεξεργασίας της γνώσης από το ανθρώπινο γνωστικό σύστημα. Ωστόσο, οι δύο θεωρίες ξεκινούν από διαφορετικές παραδοχές και έχουν αντίθετη τελικά άποψη, όσον αφορά στη δομή και το περιεχόμενο των νοητικών αναπαραστάσεων.''(Πελεκάνου Β. 2008) Στην παρούσα εργασία δεν θα αναλυθούν περαιτέρω αυτές οι θέσεις καθώς εγείρουν νέα θέματα και ερωτήματα και παρεκκλίνουν της στοχοθεσίας, στο παράρτημα δίνονται κατευθύνσεις για όποιον επιθυμει να εμβαθύνει.
Το έργο
Η παρτίδα αποτελείται από οκτώ πλαστικές κάρτες και η ιδέα είναι να τοποθετηθούν σε επίπεδη επιφάνεια σε διάφορους σχηματισμούς μέσα από μια διαδικασία αυτοσχεδιασμού που προκύπτει από την προσωπική απτική εμπειρία -νοητική απεικόνιση-νοηματοδότηση των καρτών. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται ένα μεταβαλλόμενο πεδίο-με συμβολική αναφορά στο χρηστικό χάρτη-γύρω από το σώμα του διαδρώντος υποκειμένου. Τα πλεονεκτήματα σε σχέση με το ενιαίο πεδίο ενός τυπικού χάρτη είναι η φορητότητα, ο αυτοσχεδιασμός, η αναφορά σε έννοιες όπως το όλον-επιμέρους, η δυνατότητα νοηματοδότησης. Επιπλέον διατηρεί το στοιχείο του παιγνιδιού και την σύνδεση με την οπτική αντίληψη όσον αφορά στον τρόπο που ο θεατής διαβάζει μία εικόνα-τμηματικά. Η προτεινόμενη χρήση των καρτών είναι η εξερεύνηση της επιφάνειας αυτών με τα δάκτυλα.
Αναφορικά με την αφή, οι άνθρωποι έχουν την τάση να ψηλαφούν και να ερευνούν τα αντικείμενα, προκειμένου να λάβουν πληροφορίες για το μέγεθος, τη σκληρότητα, την υφή, τη θερμοκρασία της επιφάνειάς τους, τα άκρα τους και τα 25 εμφανή χαρακτηριστικά γνωρίσματά τους, ώστε να αναγνωρίσουν τα αντικείμενα αυτά βάσει της φύσης και της λειτουργίας τους (Παπαδόπουλος, 2005, σ.126).Σε περίπτωση που το άτομο διαθέτει λειτουργική οπτική ικανότητα και επιθυμεί να επιτελέσει μια προσομοίωση της διαδικασίας, οφείλει να παρεμποδίσει αυτή την αίσθηση με χρήση αδιαφανούς υφάσματος η με επαρκή συσκότιση του χώρου διάδρασης.
Διαδικασία παραγωγής του έργου
Εστιάζοντας στην ανατροφοδότηση του κειμένου που παράχθηκε στα πλαίσια αναστοχαστικής πράξης, επέλεξα να ασχοληθώ σε δεύτερο χρόνο με φράσεις-κλειδιά που περιείχε. Έννοιες/λέξεις όπως η παλινδρόμηση, η αντανάκλαση,τα όμβρια η διαδρομή, η περιπλάνηση δια της αφήγησης,η ψευδαίσθηση του κενού χώρου με απασχόλησαν επί το πλείστον. Με ανάκληση των συνειρμών που προέκυψαν από τη βιωμένη εμπειρία αυτούσια(πρωτογενής) αλλά και με αποσπασματική μελέτη της αφήγησης που προέκυψε εξ αυτής(δευτερογενής) παράχθηκε ένα σύνολο από επιμέρους στοιχεία-κάρτες. Κάθε κάρτα εμπεριέχει απτικές πληροφορίες σχετικά με ένα σημείο της διαδρομής, ένα συναίσθημα κατά τη διάρκεια της περιπλάνησης, ένα σύνολο σημείων(π.χ. αναπαράσταση διαδρομής όπως στους χρηστικούς χάρτες)ορισμένες αποσκοπούν να μιμηθούν μια υφή από το περιβάλλον(π.χ. ακτή), στα υλικά σκόπιμα συμπεριλήφθηκε προϊόν που προμηθεύτηκα από τον τόπο(συσκευασμένο αλάτι Μυτιλήνης με πολύχρωμο πιπέρι). Θεώρησα σημαντικό να τεθεί το ζήτημα διαφοροποίησης του τόπου από τον χώρο,καθώς η απουσία οπτικών ερεθισμάτων δυσχεραίνει τη συζήτηση αυτή. Έννοιες/λέξεις όπως η παλινδρόμηση, η αντανάκλαση,τα όμβρια η διαδρομή, η περιπλάνηση δια της αφήγησης,η ψευδαίσθηση του κενού χώρου με απασχόλησαν επί το πλείστον.
Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν:πλεξιγκλάς, μεταλλικά στοιχεία,πλαστικό, νήμα και φυσικό αλάτι Μυτιλήνης με πολύχρωμο πιπέρι. Με πρότυπο την δεσμίδα παιγνιόχαρτων(κοινώς τράπουλα) μετρήθηκαν και κόπηκαν οι πλαστικές κάρτες. Στη συνέχεια υπέστησαν θερμική επεξεργασία με πιστόλι θερμού αέρα και μέσω αυτής της διαδικασίας παράχθηκαν απτικές ποιότητες και επιστρώσεις-ενσωματώσεις των διαφόρων υλικών(δεν χρησιμοποιήθηκε κόλλα). Ορισμένες κάρτες δεν επεξεργαστηκαν με την ίδια μέθοδο, αφαιρέθηκαν συγκεκριμένα κομμάτια της επιφάνειας τους -δημιουργώντας κενό και με τη χρήση βελόνας(η οποία θερμαινόταν σε πηγή ανάφλεξης) τρυπήθηκαν σε αντίστοιχα σημεία τα οποία τέλος ενώθηκαν με νήμα. Άλλες κάρτες χαράχθηκαν με αιχμηρά εργαλεία.
Σύνοψη
Οι απτικές κάρτες πεδίου δεν έχουν χρηστική αξία(προσανατολισμό) για άτομα με προβλήματα όρασης καθώς στην περίπτωση των απτικο-ακουστικών χαρτών (audio – tactile maps), εκτός
από τα απτικά σύμβολα και τις ετικέτες Braille, χρησιμοποιούνται επίσης ακουστικά
και απτικό-ακουστικά σύμβολα. Αυτό σημαίνει ότι μια σημαντική πληροφορία που
υπάρχει στο χάρτη παρουσιάζεται με ακουστικό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα, στους
απτικο-ακουστικούς χάρτες ένα απτικό σύμβολο διαθέτει και ηχητικές πληροφορίες,
με αποτέλεσμα όταν ένας χρήστης έρθει σε επαφή με αυτό μέσω της αφής να μπορεί
να ακούσει επιπρόσθετες πληροφορίες (όπως ονόματα, περιγραφές κλπ.)
(Papadopoulos, Barouti & Charitakis, 2014). Στη συγκεκριμένη δράση δεν χρησιμοποιείται ταυτόχρονα ηχητικό υλικό.Ωστόσο προτείνεται η αφήγηση του πρώτου μέρους να προηγηθεί της διάδρασης με τις κάρτες. Ο στόχος είναι η συμπερίληψη αυτών των ομάδων σε εικαστικές προσεγγίσεις με διαδραστικό τρόπο, μετασχηματίζοντας τα ποικίλα ερεθίσματα που συνετέλεσαν στη δημιουργία ενός έργου σε απτικά.
Βιβλιογραφία
Τριανταφύλλου Ο. 2017: «Μελέτη και ορισμός απτικών μεταβλητών για απτικές συσκευές και χρήση σε εφαρμογές για άτομα με τύφλωση» Διπλωματική Εργασία, Θεσσαλονίκη 2017
https://dspace.lib.uom.gr/bitstream/2159/20671/4/TriantaphyllouOlgaMsc2017.pdf
Δρ. Μ.Αβρααμίδης ''Πόσο καλή είναι η χωροταξική σας μνήμη;'' άρθρο προς δημοσίευση
https://www.ucy.ac.cy/pr/documents/%CE%91rticles_speeches/2013/MNHMH.pdf
Εργαστήριο Πειραματικής Ψυχολογίας
του Κέντρου Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Περισσότερες πληροφορίες για τις έρευνες του Εργαστηρίου παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα: http://experimentalpsych.com
Αθανασιάδου Ε. 2015 ''Όντα και κύβοι'' Πτυχιακή εργασία,Φλώρινα Π.Δ.Μ. Τ.Ε.Ε.Τ.
https://www.slideshare.net/EvaAthanasiadou/-51979114
Πελεκάνος Β. 2008: ''Η επίδραση της κατανόησης της γλώσσας στην οπτική αντίληψη'',
Αθήνα 2008 μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία, Δ.Π.Μ.Σ.
http://cogsci.phs.uoa.gr/fileadmin/cogsci.phs.uoa.gr/uploads/files/diplomatikes/Pelekanos_Vasilis_2008.pdf
Haptic Encounters Georgina Kleege
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου